Pijnklachten? Ontdek wat je brein ermee te maken heeft

Waarom je lichaam geen tegenstander is, maar een boodschapper

Hoe ontstaat pijn?

Je lichaam is een wonder. Alles werkt samen. Je kunt je fysieke lichaam niet los zien van je mentaal- emotionele lichaam. Als je pijn voelt, dan is dat geen losstaand ding. Pijn is niet zomaar “een probleem” dat je moet fixen – het is een signaal. Een uitnodiging om te luisteren, want je lichaam geeft het wel aan en het is aan jou om daar naar te luisteren. Maar… hoe werkt dat precies?

Je hele lijf zit vol zenuwen. Ze verbinden alles wat je voelt met je hersenen. Je kunt ze zien als de voelsprieten van je brein. Zodra er iets gebeurt – je verstuikt je enkel, snijdt je vinger, of zit gespannen op een stoel – sturen de zenuwen een signaal naar je hersenen. Via de zenuwuiteinden, langs je ruggenmerg, tot in je brein.

Maar let op: dat signaal zelf is nog geen pijn. Het is puur informatie. Wat er vervolgens met die info gebeurt, dát bepaalt of jij iets als pijnlijk ervaart. Je hersenen geven betekenis aan dat signaal. Je hersenen nemen waar hoe jij je voelt, welke gedachten er spelen, wat je eerder hebt meegemaakt en hoe veilig of onveilig je je op dat moment voelt. Dat bepaalt mede de intensiteit van de pijn.

Pijn voel je dus met je brein. En wat jij voelt hoeft dus niet alleen lichamelijk te zijn.

Chronische pijn: het lichaam lijkt klaar, op foto’s is soms niks meer te zien, maar je brein blijft in alarmstand en blijft pijn aangeven.

Bij chronische pijn wordt het verhaal complexer. Je voelt pijn op een bepaalde plek – vaak dezelfde plek als waar het ooit begon – maar scans of artsen vinden niets meer. Geen schade. Geen ontsteking. Geen duidelijke oorzaak.

En toch… je voelt het wel.

Dat komt omdat de hersenen het pijnsysteem blijven “aan” zetten, ook al is er geen acuut gevaar meer. Je kunt het vergelijken met een brandalarm dat ooit terecht afging, maar nu blijft loeien terwijl het vuur allang is geblust. En dat maakt chronische pijn ook zo frustrerend én lijkt moeilijk te behandelen.

Veel mensen raken hierdoor ook angstig: “Waarom blijft dit? Wat klopt er niet met mij?”
Die stress en angst voeden op hun beurt weer het alarmsysteem in je hersenen. Zo ontstaat er een vicieuze cirkel.

Maar er is ook goed nieuws: Het pijnsysteem is te trainen. Je hersenen kunnen leren om minder heftig te reageren. Daarnaast is het van groot belang om bij chronische pijn te onderzoeken; Wat speelt er op emotioneel vlak.

Dit is niet hoe we in ons dagelijks leven leren denken. Toch weet je als je meer stress ervaart, je ook meer pijn zult ervaren.

Vraag het maar eens aan iemand met reumaklachten. Die zal absoluut bevestigen dat ze meer pijn ervaren bij stress.
Andersom is dus ook waar!  Bij minder stress is er minder pijn. Als je dát weet, dan is dat ook een deel van de oplossing. En wellicht wel dé oplossing.

Kan je zenuwstelsel veranderen?

Jazeker, dat kan. Lang werd gedacht dat het zenuwstelsel vaststond na je kindertijd, maar inmiddels weten we beter. Je brein is plastisch: het verandert continu. Alles wat je vaak denkt, voelt of doet, versterkt bepaalde zenuwverbindingen. Alles wat je niet gebruikt, verzwakt of verdwijnt.

Dit wordt neuroplasticiteit genoemd.

Dat betekent ook: je kunt nieuwe verbindingen aanleggen in je brein. Je kunt jezelf als het ware herbedraden. Met bepaalde technieken kan het soms in een paar minuten. Zie het voorbeeld op de pagina ‘ervaringen’ op mijn website en lees en luister naar het verhaal van Tinie. Zij liep al jaren met chronische pijn in haar voet. Ze kon er amper op lopen en liep van pijnpoli en  fysio naar haptonomie om maar met de pijn te kunnen dealen. Zij is door te werken met het onbewuste brein compleet van haar pijn af. Maar ook nieuwe ervaringen, bewustere gedachten en andere keuzes helpen enorm voor de positieve veranderingen.

Voorbeeld:

Als jij jarenlang gewend bent om te denken “Ik trek dit niet, mijn lichaam faalt”, dan worden die zenuwbanen sterk. Het wordt je automatische gedachte. Maar als je jezelf traint om te denken “Mijn lichaam probeert me iets te vertellen. Ik mag leren luisteren, zonder angst”, dan maak je ruimte voor nieuwe verbindingen.
Met klanten die bij mij komen met dit soort problematiek ga ik ALTIJD opzoek naar onderliggende oorzaken van deze gedachten. Wat zit er achter, waar zitten de haakjes naar ervaringen in het verleden. Los dat op en de klant voelt zich lichter, meer ontspannen en positiever waardoor de pijn soms INSTANT wegzakt.

Je kunt je brein dus opnieuw inrichten. En jij hebt daar invloed op. Dat vraagt oefening, mildheid én een keuze om verantwoordelijkheid te nemen voor je eigen proces.

Komt alle pijn uit het brein?

Het antwoord is: ja, maar… het is ingewikkeld.

Alle pijn wordt uiteindelijk in je hersenen gevoeld. Maar dat betekent niet dat je je het inbeeldt. Je voelt het écht. Alleen: hoe je hersenen het signaal interpreteren, dat hangt af van allerlei factoren.

Bijvoorbeeld:
-Is er stress in je leven?
-Heb je nare ervaringen met pijn gehad in het verleden?
-Maak je je zorgen over de toekomst?
-Heb je het gevoel dat je alles alleen moet doen?
-Heb je veel emotionele pijn gehad in je verleden, wat zich vast heeft gezet in je lichaam?

Deze factoren maken je hersenen gevoeliger voor pijnprikkels. En als jouw pijnsysteem overactief is geworden, kun je zelfs pijn ervaren zonder lichamelijke schade.

Soms is het zelfs zo dat de pijn de enige manier is waarop je lichaam aandacht vraagt. Een uiting van iets wat veel dieper ligt: verdriet, overbelasting, angst, spanning, grenzen die je steeds overschrijdt.

Angst en pijn zijn vaak gekoppeld. En je brein weet dat.

Misschien herken je dit:

Je voelt ergens pijn en je denkt direct: “Wat is dit? Gaat het ooit over? Kan ik nog wel functioneren?”

Op dat moment schiet je brein in de stress. Er wordt adrenaline aangemaakt, je lichaam spant aan, je adem stokt – en guess what? De pijn wordt erger. Je komt in een overlevingsstand.

Maar wist je dat bij acute, echte dreiging, je pijngrens juist omhoog gaat? Als jij bedreigd wordt of moet vluchten, dan kun je een flinke wond nauwelijks voelen. Je lichaam kiest voor overleven. Pas als de situatie weer veilig is, voel je de pijn.

Bij chronische stress of angst gebeurt het tegenovergestelde: je wordt gevoeliger. Je hersenen zetten alle voelsprieten aan, op zoek naar gevaar. En dat gevaar hoeft niet fysiek te zijn – het kan ook emotioneel zijn: afwijzing, prestatiedruk, controleverlies…

Daarom voelen veel mensen met angst of spanning in hun lijf ook sneller pijn. Ze staan in een soort permanente waakstand.

De invloed van gedachten op pijn

Je gedachten zijn krachtiger dan je denkt. Niet omdat je alles “weg kunt denken” – zo werkt het niet – maar wel omdat je gedachten bepalen of je systeem ontspant of juist in de stress schiet.

Gedachten zoals:

“Ik ben bang dat dit nooit meer overgaat
“Mijn lichaam is kapot”
“Ik moet dit onder controle krijgen”

…houden je lichaam juist in een staat van alertheid. En als je lichaam denkt dat er gevaar is, dan blijft het pijnsysteem actief.

Daarom is het zo belangrijk om bewust te worden van je innerlijke dialoog. Wat zeg jij de hele dag tegen jezelf. Het bewust worden is niet om jezelf te veroordelen, maar om te leren sturen.

Een helpende gedachte kan zijn:

“Mijn lichaam is niet tegen mij. Het wil me iets vertellen. Ik hoef niet te vechten – ik mag luisteren.”

Lichamelijke pijn als spiegel

Bij veel van mijn cliënten komt er een moment dat ze zeggen:
“Joke… het zit dieper dan ik dacht.”

Pijn in je lijf kan namelijk een spiegel zijn van iets wat je lange tijd hebt genegeerd:

-Grenzen die je niet stelde
-Verdriet dat je hebt weggestopt
-Verantwoordelijkheden die je draagt die niet van jou zijn
-of simpelweg: het gevoel dat je niet mag stoppen, niet mag voelen, niet mag rusten

Je lijf is wijs. En soms zegt het “nee” voordat jij dat zelf durft te doen.

Verantwoordelijkheid nemen: niet de schuld, wél de sleutel

Nu komt een belangrijk punt.

Verantwoordelijkheid nemen voor je leven betekent niet dat je “schuldig” bent aan wat je voelt. Het betekent dat je erkent: ik heb invloed. En invloed is vrijheid.

Pas als je stopt met vechten tegen je lijf, tegen je verleden, tegen je gedachten, ontstaat er ruimte voor iets nieuws. Je gaat van overleven naar leven. Van controle naar vertrouwen. Van pijn naar perspectief.

Wat helpt dan wél bij pijnklachten?

Er is geen one-size-fits-all oplossing. Maar dit zijn essentiële sleutels die ik zie werken bij mensen met pijn, spanning, stress of angst:

1. Zacht worden in plaats van vechten
Hoe meer je ontspant in het moment, hoe minder hard je lichaam hoeft te schreeuwen.

2. Ademhalen
Een diepe ademhaling is een signaal aan je zenuwstelsel: “Het is veilig.” Dat helpt je uit de vechtstand te komen.

3. Gedachten observeren in plaats van geloven
Je hoeft niet álles wat je denkt serieus te nemen. Observeer met mildheid.

4. Onderdrukte emoties uiten
Huilen, praten, schrijven, bewegen… wat jij nodig hebt om op te schonen.

5. Vertrouwen bouwen
Niet in je hoofd. Maar in je lijf. Dat het kan dragen. Dat het signalen mag geven. Dat je veilig bent.

Als je dit leest en denkt: “Dit gaat over mij…”, weet dan dat je niet alleen bent. Veel mensen lopen rond met pijn zonder echte antwoorden. En juist dat ongrijpbare maakt het zwaar. Maar je bent niet gebroken. En je hoeft het niet in je eentje uit te vogelen.

Je mag stoppen met vechten. Je mag leren voelen. Je mag leren luisteren.

Pijn is niet je vijand. Het is je innerlijke kompas. En jij hebt de kracht om je leven opnieuw vorm te geven – met meer rust, ruimte en vertrouwen.